İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip Nedir?

Alacağı rehinle temin edilmiş bir alacaklı, alacağını takip yaparak elde etmek isterse, kural olarak, önce rehnin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapmak zorundadır. Bu yola başvurmadan, ilamlı veya ilamsız(genel haciz yolu) icra yoluna başvuramaz. Aksi halde, böyle bir durumda ilgilisi tarafından süresiz şikayete başvurmak mümkündür. (Ancak önce rehine başvurma zorunluluğunun İİK.m.45 göre dört istisnası da mevcuttur)

İpotek, mevcut veya ileride doğması kesin ya da muhtemel olan bir alacağı teminat altına alan bir taşınmaz rehini türüdür. Rehin terimi, taşınır ve taşınmaz rehni (ipotek)kapsamına giren bütün taşınır ve taşınmaz rehinlerini içerir.

Bu doğrultuda Taşınmaz(gayrimenkul) rehni tabiri, ipotekleri, ipotekli borç senetlerini, gemi ipoteklerini, bazı taşınmazlar üzerindeki özel imtiyazları ve taşınmaz eklentisi üzerindeki rehin işlemlerini ifade eder.

Taşınır rehni tabiri ise, teslime bağlı rehinleri, Türk Medeni Kanunu”nun 940”ıncı maddesinde öngörülen rehinleri, ticari işletme rehnini, hapis hakkını, alacak ve sair haklar üzerindeki rehinleri ifade eder.

İpotek türü 2 farklı şekilde görülebilmektedir. İpoteğin tesisi anında miktarı belirli olan alacaklar için anapara ipoteği, miktarı belli olmayan ancak ileride doğması kesin ya da muhtemel alacaklar içinse üst sınır ipoteği kurulmaktadır. Taşınmaz ve taşınır rehni Türk Medeni Kanununda düzenlenmiş olup rehinli alacaklar için ilamlı ve ilamsız şekilde iki ayrı takip yolu icra iflas kanununda belirtilmiştir. İpoteğin türü , ipoteğin paraya çevrilip takip edilmesi noktasında farklılıklar yaratır. Yani, ipotek akit tablosu bir para borcu ikrarını içeriyorsa ilamlı takip, bir cari hesap, kredi açma sözleşmesinden kaynaklı ipotekler ve üst sınır ipotekleri ise ilamsız takibe konu olmaktadır.

İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız takip nedir ve nasıl yapılır?

İpotekli alacaklı, ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı takip için gerekli belgelerden yoksunsa, ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız takip yapar. Alacaklı eğer bu takip yolunu seçtiyse takip talebine, ipotek akit tablosunun tapu dairesince verilmiş resmi örneğini, bunun yanında ipotek, cari hesap veya kredi açma sözleşmesi gibi bir sözleşmenin teminatı olarak verilmişse, bu sözleşme ve bununla ilgili diğer belge ve makbuzların aslı veya örneklerini eklemek zorundadır.

İcra dairesi, takip talebi üzerine hemen satış hazırlıklarına başlar. Bu amaçla ilgili tapu müdürlüğünden kayıt örneklerini ve belediyeden imar durumu getirtilir. Kıymet takdirini yaptırmak için takibin kesinleşmesini beklemesi gerekmez. İcra dairesi bu durumu tapu dairesine ve varsa kiracılara bildirir.

İcra müdürü, borçluya ve ipotekli taşınmaz sahibi üçüncü kişiye bir ödeme emri gönderir. Bu ödeme emrinde, itiraz süresinin 7 gün ve ödeme süresinin 30 gün olduğu, yedi gün içinde itiraz edilmez ve borç otuz gün içinde ödenmezse alacaklının talebi ile taşınmazın satılabileceği ve ipotek hakkına itiraz edilemeyeceği bildirilir. Borca itiraz edilmesi ve itiraz sonuçları, genel haciz yoluyla takipteki gibidir. Yani borçlu ya da üçüncü kişi 7 günlük sürede dilekçe ile veya sözlü olarak icra dairesinde borca itiraz ederse takip durmaktadır.

Bu itiraz alacağın varlığına veya tutarına ilişkindir. Bu takipte borçlu, alacaklının ipotek hakkına itiraz edemez. Çünkü ipotek hakkı tapu siciline tescil ile ve resmi memurun katılımıyla tamamlanan resmi bir işlem ile kurulur. Ancak, borçlu ipotek hakkına karşı, genel mahkemede menfi tespit davası niteliğinde ipoteğin iptali(fekki) davası açabilir. (Borçlu ödeme emrine itiraz eder alacaklı da itirazın kaldırılması veya itirazın iptali prosedürü yoluyla bu itirazı ortadan kaldırırsa alacaklı tarafından ipotekli taşınmazın satışı istenebilecektir)

Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipte haciz aşaması olmadığından ödeme emri veya icra emrinde mal beyanında bulunma zorunluluğu ihtarı yer almaz. Zira rehinle paraya çevrilecek olan mal ya da hak zaten takipten önce ve daha güçlü bir şekilde hukuken güvence altına alınmıştır.

Yetkili İcra Dairesi Neresidir?

İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamsız takipte yetkili icra dairesi İcra İflas Kanunu”nun 50.maddesi yanında, taşınmazın bulunduğu yer icra dairesi de yetkilidir.

Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip Nedir Ve Nasıl Yapılır?

Yukarıda bahsettiğimiz taşınmaz rehnine ilişkin uygulama olup burada açıklamaya çalışacağımız husus ise taşınır rehnine ilişkindir.
Taşınır rehin sahibi alacaklı takip talebi ile icra dairesine başvurur. Takip talebini alan icra dairesi, borçluya ve varsa rehinli malın maliki üçüncü kişiye bir ödeme emri gönderir.Bu ödeme emrinde, itiraz süresinin 7 gün ve ödeme süresinin 15 gün olduğu, yedi gün içerisinde itiraz edilmez ve on beş gün içinde borç ödenmez ise rehnin satılacağı yazılıdır.

Borçlu yedi gün içinde rehin hakkına açıkça itiraz etmez ise artık bu takipte rehin hakkını kabul etmiş sayılacağı, borçlu sadece rehin hakkına itiraz ederse alacaklının bu takipten vazgeçerek haciz yoluyla takibe devam edeceği bildirilir. Yalnızca rehin hakkına itiraz etmek isteyen borçlunun buna dikkat etmesi ve açıkça itiraz sebebini belirtmesi gerekir. Zira alacaklının, rehin hakkına ayrıca ve açıkça itiraz etmemiş olan borçlu, alacaklının bildirdiği rehin hakkını kabul etmiş sayılır.

Şayet borçlu, sadece rehin hakkına itiraz ederse bununla ödeme emrindeki alacağı kabul etmiş sayılır. Bu durumda, alacaklı rehin hakkına ilişkin itirazın iptalini veya kaldırılmasını isteyebilir.Ve ya itiraza uğrayan rehin hakkından vazgeçerek, takibin aynı dosya üzerinden genel haciz yoluyla devamını talep edebilir. Böyle bir durumda da borçlu adına kayıtlı bulunan mallarının haczedilmesini isteyebilir.

Borçlu, ödeme emrine itiraz etmez ve on beş gün içerisinde borcu ödemez ise ya da itiraz eder ancak itirazı genel mahkemelerce iptal edilir yahut icra mahkemesince kaldırılırsa alacaklı bulunan kişi rehne konu taşınırın satılmasını isteyebilir.

Taşınır Rehninin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamlı Takip Nedir?

Şayet alacak veya taşınır üzerindeki rehin hakkı veya her ikisi, bir ilama veya ilam niteliğindeki belgeye(mahkeme huzurunda yapılan sulhler, kabuller, istinaf ve temyiz kefaletnameleri) bağlanmış ise rehinli alacaklı kişi, rehnin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı takip yapabilmektedir.

Alacaklının ilamlı takip talebinde bulunması üzerine, icra müdürü borçluya ve varsa rehinli malın maliki 3. Kişiye bir icra emri gönderir. Bu icra emriyle borçluya, yedi gün içinde borcu ödemez veya icra mahkemesinden icranın geri bırakılmasına ilişkin bir karar ya da Yargıtay”dan icranın durdurulması kararı getirmezse rehnin satılacağı ihtar edilir.
Borçlu yedi gün içerisinde borcu ödemediği gibi icranın geri bırakılması veya icranın durdurulması kararı da getirmez ise alacaklı , rehne konu taşınırın satılmasını isteyebilir.